Kolorearen teoria

Zer da kolorea?

Kolorea, gure zerebroak objektuetan errebote egiten duten argi uhinen interpretazioaren ondorioz sortzen den efektu optikoa da. Bi kolore mota bereiz ditzakegu: objektuen materialetatik datozenak edo PIGMENTO koloreak eta argitik datozenak edo LUZ koloreak. Lotura badago ere, antzezteko modu desberdina dute. Beraz, bi kolore motak ezagutuko ditugu:

PIGMENTU KOLOREAK

Pigmentu kolorea, inprimaketa-sistema gehienetan erabiltzen diren tinten oinarrizko koloreak dira, eta pinturan tradizionalki erabili izan direnak. Hiru pigmentu kolore nagusien nahasketatik teorian beltza atera beharko luke, kolore ilun eta argi gutxikoa. Nahasketa hau SINTESIS SUSTRAKTIBA izenez ezagunagoa da.

Cyan / Magenta / Horia / Beltza

Kolore primarioak

HORIA, MAGENTA eta ZIANa dira pigmentu koloreak. Hiru kolore hauek OINARRIZKO KOLOREAK edo PRIMARIOAK bezala ezagutzen dira.

Hiru kolore hauen konbinazioaz lortzen dira beste kolore guztiak, eta beraien baturak beltza ematen du. Lortzen den beltza kolore honi BELTZ KROMATIKOA deitzen zaio.

Kolore sekundarioak

Kolore primarioak binaka batuz lortzen dira. Hau da, bi kolore primarioen baturaz lortzen da. Adibidez: HORIA + ZIAN = BERDEA

ARGI KOLOREAK

Newtonek esan bezala, argi zuria prisma baten bidez, ikus daitekeen espektroaren kolore guztietan deskonposatu daiteke . Hori naturan gertatzen denean, deskonposizio horretatik ortzadarra sortzen da.

Edozein objektuen koloreak hauteman ditzakegu haiei islatutako argiari esker. Giza begia zelula fotosensitiboez osatuta dago (argi sentikorra da), kono eta bastoi izenez ezagutzen direnak, eta berauek gure ikusmena ahalbidetzen dute.

Konoak koloreak ikustearen arduradunak dira eta hiru motatakoak daude: argi gorriarekiko sentikorrak (L, uhin luzeak, 780nm), bestea argi berdearekikoa (M, uhin ertainak, 450nm) eta bestea urdinarekikoa (S, uhin laburrak, 380nm). Horregatik, hiru kolore hauek argi kolore primariotzat hartzen dira. Hiru kolore horien baturak argi zuria osatzen du eta argi hauen nahasketa partzialek berriz, ikusgai dauden espektroaren beste kolore guztiak sorraraziko dituzte. Nahasketa hau SINTESI GEHIGARRI (síntesis aditiva) bezala ezagutzen da.

Kolore primarioak

BERDEA, URDINA eta, GORRIA, OINARRIZKO ARGIAK (KOLOREAK) edo KOLORE ARGI PRIMARIOAK bezala ezagutzen dira. Hiru kolore hauen konbinazioaz lortzen dira beste kolore guztiak eta beraien baturak TXURIA ematen du. Txuri honi, TXURI KROMATIKOA deitzen zaio.

Kolore sekundarioak

Kolore ARGI primarioak binaka batuz lortzen dira. Hau da, bi kolore primarioen baturaz lortzen da.

KOLORE OSAGARRIAK EDO KONPLEMENTARIOAK

Kolore osagarriak zirkulu kromatikoaren aurkako kokapenean dauden koloreak dira. Zenbait zirkulu kromatiko mota daudenez, osagarriaren izendapena neurri handi batean erabiltzen ditugun kolore ereduaren araberakoa izango da, sintesi sutraktiboa edo sintesi gehigarria. Esate baterako, kolore primario bat beste bi kolore primarioz osatuta dagoen sekundario bati kontrajarriaz lortzen da.

Bi kolore osagarriak direla esan daiteke, biak nahastuz gero, emaitza kolore neutroa denean (grisa, zuria edo beltza).

Zirkulu kromatikoan aurkako lekuan daudenez, kolore bat beroa da eta bestea hotza. (Kolore beroak arroxa, laranja eta horia dira, kolore hotzak, urdina, bluea eta berdea dira) Bi aurkako koloreen baturaz pigmentu koloreetan, beltz kromatikoa ematen dute eta argi koloreetan, zuri kromatikoa.

KOLOREEN EZAUGARRIAK

Koloreak hiru ezaugarri nagusi dituzte:

TONUA

Kolorea fisikoki deskribatzen du, kolore bat bestetik bereizten du eta koloreari ñabardurak ematen dizkiona da. Hau da, kolore bakoitzaren izen espezifikoa: gorria, morea, horia, laranja, …

SATURAZIOA

Saturazioa kolore baten intentsitate maila definitzen duen propietatea da. Kolore saturatu bat, kolore bizia da.

ARGITASUNA

Luminositatea kolore baten itxura argiagoa edo ilunagoa den eta iluna deskribatzeko erabiltzen den terminoa da eta hautemandako argitasunaren zenbatekoari egiten dio erreferentzia.