Zer da fanzine bat?

Fanzine hitza jatorri ingeleseko hitz bat da, fan (zalea) eta magazine (aldizkaria) hitzak dituena. Beraz, gai jakin baten zaleek (musika, komikia, zinema, literatura, futbola eta abar) egindako eta autoeditatutako aldizkaria da. Fanzineak askatasunez sortzen dira zer eta nola esaten den kontuan hartuta, eta edozein gaik du lekua. Zabaldu beharreko ideia edo gai adina fanzine daude.

Orrialde gutxiko edizioak izaten dira, 32 edo 40 orrialde baino gutxiagokoak. Tiradak laburrak izaten dira, eta, normalean, zenbakitu egiten dira produktuaren iragankortasunaren, artisautzaren eta, nolabait, esklusibotasunaren lekukotasuna emateko.

Zaila da formatu mota horren kronologia marraztea eta kulturaren azpimunduetan bizi eta ohiko komunikazio-kanaletatik kanpo egon den fenomeno baten jatorria bilatzea. Baina esan daiteke 30eko hamarkadan sortu zirela Estatu Batuetan eta zientzia fikziozko zaleen komunitateen artean fanzineen lehen aletzat hartzen direnak, non egileek amaiera alternatiboak irudikatzen zituzten beren komiki gogokoenen aldean edo sagaren bateko pertsonaien profiletan sakontzen zuten.

Beraz, Chicagoko (Illinois) Science Correspondece Club-ek argitaratutako «The Comet» (1930) da zientzia fikzioaren gaiarekin egindako lehen fanzinea. Eta 1940an Russ Chauvenet teorikoak gaur egunera arte iritsi den termino fanzinea sortu zuen.

FANZINEEN EZAUGARRIAK

Finantzaketa eta ekoizpena: fanzineen helburua, beste argitalpen komertzial batzuena ez bezala, ez da errentagarritasun ekonomikoa lortzea, egunkarien, aldizkarien eta ekoizpenaren kasuan bezala, baizik eta publiko jakin batengana iristen diren gai partikular eta independenteak ezagutaraztea.

Lengoaia eta independentzia: horrelako argitalpenek asmo ekonomiko eta politikorik ez izateak askatasun eta independentzia handia ematen dio fanzinariari bere mezua inolako baldintzarik gabe transmititu ahal izateko. Gaiak naturaltasunez eta freskotasunez lantzen dira, modu lotsagabe eta originalean. Beste modu batera kontatutako istorioak.

Banaketa eta autoedizioa: plangintzarik eta aldizkakotasun finkorik ez duten argitalpenak dira, are gehiago, normalean iraupen iragankorra izaten dute. Ez dute banaketa seriorik, eta leku alternatiboetan banatu ohi dira, hala nola tabernetan, komiki edo musika dendetan, lokaletan… Eta Internet bidez, formatu digitalean.

Motak eta gaiak: fanzineetako argitalpenen gaiak eta motak oso ugariak eta aberatsak izan dira:

Genero zinematografikoa, hala nola terrorea, zientzia fikzioa, zinema fantastikoa edota independentea, oso gai errepikariak izan dira fanzineetan.

Musika mugimenduek, batez ere Punkak, 70eko hamarkadako mozteko eta itsasteko estetikarekin, eta DIYak, azpikultura honen aberastasuna erakusten zuten.

Literatura, non idazle berriek beren testuak zabaltzen dituzten.

Feminista, gaur egungo iraultza feministaren parte gisa, adierazpen eta aldarrikapen politiko-artistikorako bitarteko gisa asko erabiltzen den generoa da.

Graphzine edo fanzine grafikoak ilustratzaile, marrazkilari eta beste artista bisual batzuen lan artistikoak argitaratzeko formatu bat dira.

Komikietako fanzineak dira genero nagusia. Bere bertute nagusia kultura demokratizatzea da, guztion eskura jarriz.

Fanzine politiko eta ekintzaileek hedapen handia izan zuten 80 eta 90eko hamarkadetan. Salaketa politiko edo soziala eta herritarrek erabakiak hartzeko orduan parte hartzera animatzea ziren gai ohikoenak.

FANZINE BATEN ZATIAK

Ahaztu gabe fanzine formatua argitalpen independientea dela eta ez duela ezarritako araurik, egiturari dagokionez, eta gainerako argitalpenen ezaugarri komun batzuk dituela, hala nola:

PORTADA: fanzine baten portada honen funtsezko zati bat da. Edukien deskribapenaren, ideiaren irudikapen grafikoaren, goiburuaren eta/edo logotipoaren bidez eta tipografiaren sormenezko erabileraren bidez gaiarekin bat datorren estetika sortzen den zatia da. Ezaugarri estetiko horiek guztiek produktuaren ikusizko kontzeptu bat sortzen dute, argitalpenaren ondorengo entregetan errepikatuko dena eta publiko jakin bat erakarriko duena.

AURKIBIDEA: modu bisual eta sortzailean adierazi behar da argitalpenaren edukien taula, bertan landuko diren artikuluak.

EDITORIALA: argitalpenaren ildo ideologikoa azaltzen duen testua izaten da.

SEKZIOA: argitalpenaren zatirik handiena da, eta egileek argitaratu beharreko artikuluak edo erreportajeak biltzen ditu. Testuak, irudiak dituzten testuak edo ilustrazioak, komikiak edo argazkiak izan daitezke, argitalpenaren izaeraren arabera.

KONTRAZALA: fanzinetan, kontrazala ez da erabiltzen publizitatea jartzeko; normalean, gune sortzailea da, argitalpenaren irudia, balioak eta bertan lantzen diren gaien estetika indartzeko balio duena. Ilustrazioak erabili ohi dira.

MOZTU ETA ITSATSI

Fanzineak, sortu zirenetik, teknika artistiko desberdinak erabiliz sortu dira, gehienak eskuzkoak, baita izaera ezberdineko oinarrizko makinak ere, fotokopiagailuak kasu. Sormen-teknika horien artean erabiliena Collage izan da, edo moztea eta itsastea. Eduki guztiak bildu ondoren, moztu eta aukeratutako paper-formatuan itsatsiko dira. Eduki horien jatorria argazki, marrazki, pintura, komiki eta collageetatik dator. Beste argitalpen batzuetatik ere lor daitezke.

Testuak egiteko, eskuarki, esku artistikoz idazten da, nahiz eta idazmakina edo ordenagailua ere oso hedatuta egon. Bertan, testuak inprimatzen dira, eta fanzinearen berezko mozteko eta itsasteko prozesuarekin jarraitzen da. Sormenezko edozein baliabide ongi etorria da: letra transferigarriak, Dymo errotulagailuak, kautxuzko zigiluak, egunkarietako, aldizkarietako karaktere tipografikoen ebaketa, etab.

Hemen uzten dizkizut Fanzineri buruzko zenbait bideo interesgarri. Disfrutatu!!